فاسیولوز

فاسیولوز

فاسیولوز

فاسیولوز چیست؟

فاسیولوز یا آلودگی با کپلک یکی از مهمترین بیماریهای انگلی نشخوارکنندگان اهلی در سراسر جهان بوده و خسارات اقتصادی شدیدی در اثر ایجاد تلفات و معدوم نمودن کبد دام­های کشتار شده ایجاد می­کند. کاهش شیر و گوشت و عفونتهای ثانوی باکتریایی از دیگر خسارات آلودگی است. بیماری حاصل از آلودگی با کپلک یکی از بیماری­های مشترک بین انسان و دام تلقی شده و گاهی باعث آلوده شدن انسان می­شود.

عامل آلودگی چیست؟

عامل آلودگی و بیماری انگل برگی شکلی به نام فاسیولاهپاتیکا است که در داخل مجاری صفراوی کبد زندگی می­کند.

میزبانان انگلی کدامند؟

مهمترین میزبانان فاسیولاهپاتیکا گوسفند وبز و گاو و گاومیش بوده که بعنوان میزبان اصلی تلقی می­شوند.

انسان بعنوان میزبان تصادفی تلقی شده و غالباً فاسیولوز در انسان با نشانه­های بالینی شدیدی تظاهر می­نماید. میزبان واسط این انگل حلزون­ها می­باشند.

نشانه های بالینی بیماری در حیوانات چیست؟

نشانه های بالینی بستگی به شدت آلودگی دارد. کم خونی پیشرونده- بی اشتهائی- کاهش وزن شدید- و تغییر رنگ ملتحمه چشم به رنگ قرمز متمایل به زردرنگ و یرقان می­تواند نشانه بیماری باشد. گاهی در حیوانات یبوست دیده می­شود. جمع شدن آب در محوطه بطنی (آسیت)، لاغری و مرگ در آلودگی­های شدید ممکن است اتفاق بیافتد. بیماری فاسیولوز ممکن است به اشکال تحت بالینی یا بالینی حاد- تحت حاد یا مزمن تظاهر نماید. بیماری حاد عمدتاً در نتیجه صدمه مکانیکی ناشی از مهاجرت همزمان تعداد زیادکرم در بافت کبدی پیش می­آید. خونریزی در کبد، فیبروز، هپاتیت، پریتونیت فیبروزی، بزرگ شدن مجاری صفراوی، و گاهی انسداد مجاری صفراوی و ضخیم شدن جداره آنها و تورم غدد لنفاوی کبد و گاهی فیبروز کبد همراه با آبکی شدن نسج آن مشاهده می­شود. باکتری کلستریدیوم بطور طبیعی  بحالت خفته  در بخش وسیعی از کبد سالم دام وجود دارد. در اثر وجود انگل در کبد، زمینه مساعد برای رشد آن فراهم می­شود که در اثر آن ممکن است مرگ حادث ­شود. تورم زیر گلو از دیگر نشانه­های آلودگی با این انگل است.

بیماری در انسان در کجا دیده شده است؟

این بیماری در انسان در نقاط مختلف جهان گزارش شده و در ایران نیز در دهه 1370 همه­گیری آن در اطراف شهرستان بندر انزلی اتفاق افتاد.

روش انتقال بیماری چگونه است؟

فاسیولوز آلودگی متداول در گوسفند و گاو بوده و دام آلوده تعداد زیادی تخم انگل در مدفوع خود دفع می­کند. در محیط از این تخم­ها نوزاد انگل خارج شده و وارد بدن بعضی از حلزون­ها که در آب و نقاط مرطوب زندگی می­کنند می­شود. این حلزونها میزبان واسط محسوب می­شوند. نوزاد انگل در داخل بدن حلزون تکامل یافته و از آن خارج می­شود و بر روی علوفه و سبزیجات رفته و در آنجا پوششی مانند پوسته تخم­مرغ روی خود تشکیل می­دهد. دام یا انسان با خوردن این سبزیجات آلوده به انگل می­شود.

تشخیص بیماری چگونه است؟

تنها روش تشخیص قطعی فاسیولوز مشاهده تخم انگل در مدفوع دام یا انسان است. در کالبدگشایی دام­ها نیز می­توان انگل را در مجاری صفراوی مشاهده کرد.

چگون آلودگی پیشگیری و کنترل می­شود؟

پیشگیری فاسیولوز در انسان بسادگی از طریق کنترل سبزیجات مصرفی و جلوگیری از آلودگی آنها و یا ضدعفونی آنها قبل از مصرف امکان­پذیر است. در میان سبزیجات شاهی آبی جایگاه خاصی دارد زیرا در آب که محل زندگی حلزون­ها است رشد می­کند.

آیا درمان آلودگی ممکن است؟

بله، با داروهای ضد کپلک می­توان آلودگی را در انسان و دام از بین برد.

کنترل و پیشگیری آلودگی چگونه است؟

با جلوگیری از چرای دام­ها در مناطق باطلاقی و نرده­کشی آنها می­توان بیماری را در دام­ها و در نتیجه در انسان از بین برد. درمان مداوم دام­ها نیز می­تواند آلودگی را کاهش دهد. مبارزه با حلزون­های واسط نیز برای کنترل بیماری متداول است.