برونشیت عفونی

برونشیت عفونی (Infectious Bronchitis , IB)

 

برونشیت عفونی یک بیماری ویروسی حاد و بسیار مسری ماکیان می باشد که با نشانه های تنفسی ( تنفس با دهان باز ، عطسه ؛ سرفه و ترشحات بینی) ، بیماری شدید کلیوی در اثر سویه های نفروتروپیک و کاهش شدید تولید تخم مرغ مشخص می شود . بیماری برونشیت فقط در ماکیان بروز می کند . در صورت عدم برخورد قبلی با ویروس ، پرنده در تمام سنین به بیماری حساس است . وقوع بیماری در بسیاری از کشورهای دنیا گزارش شده است و احتمالاً در تمام کشورهاییی که ماکیان به تعداد خیلی زیاد پرورش می یابند ، وجود دارد . برونشیت عفونی توسط یک کورروناویروس ایجاد می شود . مقاومت این ویروس در حد متوسطی است و به وسیله بسیاری از ضدعفونی کننده های متداول از بین می رود . بیماری برونشیت  از طریق استنشاق قطرات کوچک حاوی ویروس که از ماکیان عفونی و در حال سرفه دفع می شوند ، انتقال می یابد . ویروس برونشیت ممکن است تقریباً به مدت 4 هفته در مرغداریهای آلوده باقی بماند . تعداد کمی ازپرندگان تا چند ماه پس از عفونت ، به صورت حامل و دفع کننده ویروس باقی می مانند.

 

نشانه های بالینی

جوجه های کم سن

 1 – این نشانه ها شامل سرفه ، عطسه ، صداهای تنفسی و ترشحات بینی و چشم می باشد . اگرچه شدت نشانه ها متفاوت است اما میزان ابتلا بالاست .

2 – پرندگان مبتلا ، ضعیف و سست بوده ، در نزدیکی منبع حرارتی تجمع می کنند .

3 – مرگ و میر در جوجه های جوان معمولاً ناچیز است مگر این که بیماری با عامل عفونی دیگری همراه شود . ممکن است سویه های کلیوی مرگ و میر بالایی ایجاد نمایند .

ماکیان تخمگذار و گوشتی

1 – سرفه ، عطسه و صداهای تنفسی وجود دارد ، ولی ترشحات بینی و چشم بندرت دیده می شود .

2 – کاهش مشخصی در تولید تخم مرغ ( تا 50%) به وجود می آید . غالباً تخم مرغهایی با پوسته نرم یا بد شکل وجود دارند . گاهی آلبومین تخم مرغ آبکی می شود . کیفیت پایین تخم مرغ و بد شکلی پوسته ، ممکن است پس از واگیری بیماری برونشیت، به مدت طولانی باقی بماند .

تصویر 1- تصویر تخم مرغ با پوسته نرم وبد شکل

جوجه هایی که در زیر 2 هفتگی به بیماری برونشیت مبتلا شده یا واکنش شدیدی نسبت به واکسن برونشیت  از خود نشان داده اند ممکن است هرگز تخمگذاران خوبی نشوند .

 

نشانه های کالبد گشایی

مجرای تنفسی ، التهابی خفیف تا متوسط دارد . کیسه های هوایی گاهی تورم دارند . تورم شدید کیسه های هوایی به صورت ضخیم شدن و کدورت مشخص غشاهای کیسه های هوایی نمایان می شود و اغلب به اکسودای زیادی در کیسه های هوایی همراه است . ممکن است تورم کیسه های هوایی درپرندگان جوان و در حال رشد ، بخصوص در صورت ضعیف بودن پرورش ، به مرگ و میر بالایی منجر می شود . پرندگان مسن تر معمولاً مقاومت بیشتری دارند .

 

تصویر 2 - پوست تخم مرغ دفورمه در برونشیت عفونی

تصویر 3 -ترشحات چشمی و تورم واحتقان سینوس ها در برونشیت عفونی

 
تصویر 4- تورم بافت برونش


تصویر 5- تصویر میکروسکوپی مناطق نکروزه در کلیه


تصویر 6- نکروز کلیه

تشخیص

انجام آزمایشهای سرمی در دوره حاد و نقاهت بیماری ، ممکن است در نشان دادن پاسخ اختصاصی ایمنی بسیار مفید باشد . چندین روش از جمله خنثی سازی سرم یا ویروس ، الیزا و روش تصحیح شده ممانعت از جمع شدن گلبولهای قرمز ، برای این منظور وجود دارند .

 

کنترل و پیشگیری

واکسن هاییی برای پیشگیری از بیماری برونشیت در ماکیان جوان مورد استفاده قرار می گیرند . این واکسن ها تنها هنگامی موثرند که حاوی همان سروتیپ های ویروسی موجود در منطقه واکسیناسیون باشند . اگر واکسیناسیون در موردجوجه هایی انجام شود که دارای ایمنی مادری هستند ، باید حداقل یکبار دیگر تکرار شود . گاهی از واکسنهای چند گانه برونشیت استفاده می شود . واکسن برونشیت عفونی اغلب همراه با وکسن نیوکاسل در یک ویال می باشد .

 

درمان

اگرچه ممکن است آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف مشکلات باکتریایی همراه با بیماری برونشیت را کنترل نمایند ، اما هنوز هیچ درمان موثری برای بیماری برونشیت شناخته نشده است .